کارکرد تعهِّد از رهگذر واژه‌های نشان‌دار در غزل عصر انقلاب

تعهّد ازجمله‌ ویژگیِ‌هایی است که در ادبیّات بسامدی چشمگیر دارد؛ ادبیّاتی که بازتابندۀ باورها، امیدها، آرزوها، دغدغه‌ها و فراز و نشیب‌های مردم روزگار است. مسئلۀ بنیادیِ این مقاله بررسیِ جایگاه و کارکرد تعهّد در لایۀ واژگانیِ غزل عصر انقلاب و تحلیل این مولّفۀ تاثیرگذار و کیفیّت بازتابِ آن است. مبنای این ارزیابی واژه‌های نشان‌داری است که حامل بارِ ایدئولوژیک‌اند. این واژه‌ها، برخلافِ واژه‌های بی‌نشان ‌که تنها معنای عادی و عام دارند  متعلّق به یک بافتِ فرهنگی‌اند و، علاوه بر دلالت بر مفهومی خاص، دربردارندۀ معانیِ ضمنی و مفاهیم ارزشی نیز هستند که نگرش نویسنده را بازتاب می‌دهند. بر مبنای این واژه‌ها، تعدادی از بن‌مایه‌های غزل عصر انقلاب، که مبتنی بر التزام در این نوعِ ادبی است، با شواهدی آورده می‌شود و مبانیِ عقیدتی که بر آن‌ها بنیاد نهاده شده است ارزیابی می‌گردد. در بررسیِ لایۀ واژگانی و واژه‌های نشان‌دار، غزل عصر انقلاب را بر پایۀ بن‌مایه‌های ایدئولوژیک و از منظرِ تعهّد به این انواع می‌توان طبقه‌بندی کرد: غزل‌های اعتراضی، نوستالژیک، حماسی، آیینی و انتظار، جنگ و شهادت، طنز، آزادی، مقاومت و اتّحاد، دعوت به مبارزه و انتقام، و وطنی.

an analysis of function of obligation and commitment by the marked words in the ghazal of the revolutionary era

obligation and commitment is a prominent feature of great frequency in literature; a literature that reflects the beliefs, hopes, aspirations, and concerns of people of the time. the fundamental matter of this paper is to examine the place and function of obligation and commitment in the lexical layer of ghazal of the revolutionary era and the analysis of this effective component and its reflects. the basis of this study is marked words that have ideological meaning. these words, against unmarked words which have usual meaning, depend to cultural texture and moreover signification to specific meaning, contain implicit meaning that reflects author’s opinion. on the base of these words some of the motives of ghazals of the revolutionary era, which are based on commitment in this literary genre, are presented with evidences and the ideological foundations on which they are based are evaluated. in examining the lexical layer and marked words, the ghazals of the revolutionary era can be classified into these types based on ideological foundations and from the point of view of commitment: critical ghazals, nostalgic, epic, ritual and expectation, war and martyrdom, humor, freedom, resistance and unity, call to fight and revenge, and patriotism.