بررسی تاریخی شست و شوی کعبه (با تاکید بر عطرآگینی آن با گلاب قمصر کاشان)

کعبه معظمه از عصر نبوی با آب زمزم مورد شست‌وشو، تنظیف و بعد‌‌ها با گلاب معطر سازی می‌شد و از حدود دو دهه پیش (سال 1372 شمسی)، کشور جمهوری اسلامی ایران این توفیق را یافت که با ارسال گلاب ناب قمصر کاشان به مکه مکرمه، شست‌وشوی کعبه و معطر سازی آن با این محصول انجام شود. این گلاب طی مراسم خاص و آیین ویژه‌ای همه‌ساله در اردیبهشت‌ماه گرفته ‌شده و به مقدار لازم (حدود 80 لیتر) گلاب ناب چند آتشه توسط چند نفر از گلکاران و گلابگیران شهر قمصر تهیه شده و تحویل بعثه مقام معظم رهبری می‌شده است. سنت حسنه معطر سازی و شست‌وشوی خانه خدا با گلاب هر ساله دو بار در سال، آغاز ماه شعبان و ماه ذی حجه، صورت می‌گیرد. در این مراسم باشکوه و معنوی، خانه خدا پس از نماز صبح با گلاب ناب ایرانی و آب زمزم شست‌وشو داده می‌شود. نظر به اهمیت و ضرورت این موضوع که افتخاری برای ایران اسلامی است و برای آشنایی با تاریخچه ارسال گلاب از ایران به مکه مکرمه، در این مقاله پس از مباحث مقدماتی و پرداختن به تاریخچه ارسال گلاب ایرانی، به موارد زیر نیز پرداخته شده است: زمان گلابگیری، زمان فرآوری، مکان گلابگیری، گیرندگان گلاب ارسالی، مقدار گلاب ارسالی به مکه، در صد اسانس آن، دوآتشه بودن، باغات اختصاص داده شده به تهیه گلاب، اسناد ارسال گلاب، موقوفات برای تهیه گلاب ارسالی به مکه، کارخانه و دستگاه‌های گلابگیری، حمل کنندگان، ظروف گلاب ارسالی، زمان تنظیف با گلاب قمصر، تنظیف کنندگان کعبه و پیرامون آن، زمان تنظیف و معطر سازی و... برآیند تحقیق حاکی از آن است که شست‌وشوی کعبه با گلاب ناب ایرانی هرچند سابقه طولانی ندارد اما این آیین در ربع قرن اخیر برای ایرانیان مایه مباهات بوده است.

A Historical Study on the Ka’ba Washing (Its Aroma with Rosewater Produced in Qamsar Kashan)

The Ka’ba has been washed, cleaned, and later perfumed with rosewater since the Prophetic era. Since two decades ago (1993), the Islamic Republic of Iran has succeeded in sending the pure rosewater of Qamsar Kashan to Mecca, washing the Ka’ba, and making it fragrant with. This pure rosewater is produced during a special ceremony every year in May and the required amount (about 80 liters) by rosewater producers in Qamsar and handed over to the Supreme Leader’s representative. The good tradition of perfuming and washing the House of God with rosewater is conducted twice a year, at the beginning of Sha’ban and Dhu alHijjah. In this glorious and spiritual ceremony, the House of God is washed with the pure Iranian rosewater and water of Zamzam after morning prayers. Considering the importance and necessity of the matter as an honor for Islamic Iran and to get acquainted with the history of sending rosewater from Iran to Mecca, this descriptivefield study starts with preliminary discussions and addresses the history of sending Iranian rosewater to Mecca and other subjects such as the time and place of extracting rosewater, the time of processing the product, the extractors who send rosewater to Mecca, the amount of the rosewater sent to Mecca, the price of the sent rosewater, the essence percent of the sent rosewater, a dualfire extraction, gardens dedicated to rosewater producing, the documents of sending rosewater to Mecca, the endowments for preparing rosewater to be sent to Mecca, the factories and machineries of producing rosewater, carriers, and containers of the sent rosewater, the time of washing the Ka’ba with Qamsar rosewater, the cleaners of the Ka’ba and its surroundings, and the time of perfuming and washing it. The results of the research indicate that although washing the Ka’ba with the pure Iranian rosewater does not enjoy a long history, this ritual is a source of pride for Iranians in the last quarter of the present century.