وضعیت بهداشت و درمان حجاج در دوره‌های قاجار و پهلوی

بهداشت درآموزه‌های اسلام از اهمیت و ارزش والایی برخوردار است؛ و در فرآیند برگزاری حج نیز همواره مورد توجه بوده است. در اینجا این سوالات اساسی مطرح می‌گردد که در دوره های قاجار و پهلوی، چه وضعیتی بر حوزه بهداشت و درمان حجاج ایرانی حاکم بود؟ و آنان تحت چه شرایطی به انجام این فریضه دینی می پرداختند؟ منابع تاریخی حکایت از پایین بودن سطح خدمات بهداشتی   درمانی ارائه‌شده به حجاج در این دوره‌ها دارد. حکومت پهلوی به خاطر فقدان ریشه‌های مذهبی و نداشتن آگاهی لازم در خصوص جایگاه حج، توجهی به مشکلات حجاج نداشت؛ ولی پس از واقعه اعدام ابوطالب یزدی در حج 1322ش، و بحران سیاسی و قطع پنج‌ساله روابط دیپلماتیک ایران عربستان، به اهمیت موضوع پی برد و درصدد ساماندهی آن برآمد. بنابراین برای اولین بار در سال 1328ش. گروهی از پزشکان مجرب، به همراه امکانات مناسب، به حج اعزام شدند. در پی انتزاع حج از وزارت کشور و انضمام آن به سازمان اوقاف در سال 1351ش. توجه به این حوزه وارد مرحله جدی تری گردید. این نوشته تلاش دارد به شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد، مدارک و سفرنامه‌های حجاج، به بررسی این موضوع بپردازد.