بررسی و نقد مقاله‌ «مفهوم مهدی در تشیع دوازده امامی» از دائرة المعارف ایرانیکا

آموزه مهدویت یکی از دغدغه مندی هایی است که حساسیت مستشرقان را عموما و شیعه پژوهان غربی را به طور خاص برانگیخته است. شمار درخوری از متفکران این حوزه، با تکیه بر روش مطالعات تاریخی، به بازخوانی آموزه مهدویت و گرته انگاری اش از سنت‌های دینی پیشین اصرار ورزیده اند. شاید بتوان «مفهوم مهدی در تشیع دوازده امامی» از دایرة المعارف ایرانیکا، اثر امیر معزی را یکی از شاخص‌ترین آثار، به این روش دانست.او می کوشد شواهدی به دست دهد که آموزه مهدویت، محصول تطوری تاریخی و نتیجه زبردستی عالمان شیعی در مسیر بازتولید هویت تشیع، در سایه اقتباس از فرهنگ‌ها و ادیان دیرپای پیشین باریشه هایی عموما ایرانی بوده است. البته چنین رویکردی با انتقاداتی جدی از سوی ارباب اندیشه تفکر شیعی مواجه شده است. ایشان افزون بر سویه داری چنین تحقیقاتی، آن ها را فاقد شواهد تاریخی متقن می داند و در پاره ای از موارد معتقد اند تحقیقاتی از این دست، از یکی پنداری الگوی تحول مسیحی و اسلامی رنج می برند و طراحان ایده مذکور، به تطبیقی ناکافی بین آن چه در فرهنگ غربی-مسیحی گذشته است، با فرهنگ شیعی-شرقی دست زده اند.مقاله پیش رو تلاشی است در جهت ارائه گزارشی روادارانه از «مفهوم مهدی در تشیع دوازده امامی» و بررسی آن بر اساس الگوهای تحلیل محتوا، روش شناسی مطالعات تاریخی و رویه‌های پیش گفته.