بررسی مفاد روایات دالّ بر تلاعن مسلمانان در عصر غیبت

در منابع حدیثی، روایاتی هستند که به مباحث بلاها و نشانه های در آستانه قیامت یا آخرالزمان می‏پردازند. از جمله آن‌ها مجموعه روایات لعن برخی از مسلمانان توسط برخی دیگر است که در سیاق ذکر بلاهای آخرالزمانی و به‌ویژه عصر غیبت است. روایات تلاعن در کتاب‌های حدیثی عامّه و منابع حدیثیِ نخستینِ شیعه، بیش‌تر توسط شیخ صدوق و شیخ طوسی نقل گردیده است. مقاله حاضر به روش توصیفی - تحلیلی اثبات کرده است روایات نامبرده، دستاویزی برای اهل‌تسنن، به‌ویژه جریان تکفیر، نه از روی منبع شناسی احادیث در عامه و یا شیعه، بلکه از روی تفسیر مفاد آن‌ها در جهت خرده‌گیری بر شیعه به‌عنوان مصداق لعنت کننده مسلمانان در آخرالزمان و یا در عصر غیبت با توجه به عدم اعتقاد به عدالت همه صحابه و پیامدهای آن، مانند لعن بوده است. تمام اسناد و طُرُق روایات پیش‌گفته، بنا بر مبانی رجالی شیعه و برخی از آن‌ها بنا بر پیش‌فرض‌های رجالی اهل‌تسنن، ضعیف بوده، دلالتاً نیز در نواصب و طرفداران بنی‌امیه و جریان سفیانی ظهور دارد و به مذهب حقه امامیه که تبرّی را از سویی جزء فروع دین و از جنبه دیگر از پایه های مهم اعتقادی در امامت و ولایت می داند، مربوط، نیست.