تحلیل جایگاه تکوینی امام و ضرورت امامت با تاکید بر روایات «لولا الحجة»

ضرورت وجود امام از اساسی‌‌ترین مسائل امامت به شمار می‌‌رود. اندیشمندان اسلامی، به ویژه عالمان شیعی با رویکردهای مختلف در صدد اثبات آن برآمده‌‌اند. برخی، وجود امام را با رویکرد هستی شناسانه، مورد بررسی قرار داده و بر جایگاه تکوینی و تاثیر او بر نظام آفرینش تاکید دارند. محتوای این رویکرد در روایات اهل‌‌بیت(ع) تحت عناوین «لولا الحجة لساخت الارض» و «احادیث امان» ذکر شده است. در مقاله حاضر تلاش شده است با تبیین‌‌هایی عقلی از روایات مذکور، جایگاه تکوینی امام در نظام آفرینش اثبات شود و ضرورت وجود حجت (امام) برای برقراری و استمرار هستی روشن گردد. این تبیین‌‌ها به سه گونه فلسفی، عرفانی و کلامی بیان شده است. رویکرد هستی‌‌شناسانه به وجود امام در نظام هستی، فاعلیت امام در آفرینش و غایت بودن او در خلقت را نتیجه می‌‌دهد. ثمره دیگر این رویکرد، ‌بدیهی بودن ضرورت وجود امام در نظام هستی است. به عبارت دیگر، «تصور» درست جایگاه امام در نظام تکوین، «تصدیق» به وجود او را به دنبال خواهد داشت.