پژوهشی در معنای شیطان در قرآن کریم براساس فرهنگ عرب عصر نزول

مراجعه به فرهنگ عربی برای تفسیر قرآن امری لازم است و عدم مراجعه به آن سبب می شود مفسر از درک و دریافت معنای دقیق و صحیح واژه ها و آیات قرآن بازماند. مقاله حاضر سعی دارد با رویکرد تحلیلی ـ تاریخی، معنای واژه «شیطان» را در سیاق آیات متعدد قرآن با مراجعه به فرهنگ عرب عصر نزول بررسی نماید. حسی ترین معنا برای ماده شیطان در فرهنگ عربی طناب بلندی بوده است که با آن از چاه های عمیق آب می کشیدند، سپس به معنای هر موجود سرکش ویرانگر و ضرررسانی، از انسان، جن یا سایر حیوانات تعمیم یافته است. معانی ای که از رهگذر این بررسی برای واژه شیطان در قرآن شناسایی شد عبارتند از: ابلیس و سپاهیانش، جنیان سرکش آزازرسان، انسان های وسوسه گر، شایعه پراکنان، سران منافقان، مارهای زشت منظر و وحشتناک، و میکروب.