نقدی بر تعاریف ارایه شده از اصطلاح «وجوه و نظایر»

در قدیمی ترین آثار موجود از «وجوه و نظایر»، تعریفی از این اصطلاح دیده نمی شود. اولین تعریف، توسط ابن جوزی ارایه شد و بعد از او، تعاریف دیگری نیز شکل گرفت. این تعاریف، با مصادیق وجوه و نظایری که در کتب مربوطه ارایه می شود، هماهنگی نداشته و تاکنون نیز مشکل اختلاف تعاریف و مثال ها، در منابع علوم قرآن مشاهده می شود. هدف این مقاله، بررسی اختلاف تعاریف و کشف مناسب ترین آنهاست. روش پژوهش اسنادی و مبتنی بر توصیف و تحلیل بوده و پس از بررسی تطبیقی مثال های ارایه شده و تعاریف، به نقد تعاریف پرداخته و به این نتیجه رسیده است که وجوه، معانی گوناگون لفظ و نظایر، واژگان هم شکلی است که در آیات مختلف، معانی متفاوتی دارند. در نتیجه، تعریف ابن جوزی، سازگار با مثال های متقدمان و مناسب ترین تعریف می باشد. با دقت در نمونه های وجوه و نظایر کتب متقدمان، روشن می شود که نظایر علاوه بر شباهت الفاظ با یکدیگر، بر شباهت معانی آنها نیز دلالت دارد که البته این قید در هیچ یک از تعاریف ذکر نشده است.