گوهر دین و وحدت ادیان آسمانی از منظر علّامه طباطبایی

تبیین گوهری مشترک در تمام ادیان و یا دست کم ادیان بزرگ، همواره از دغدغه های اصلی دین پژوهان در دو قرن اخیر بوده است. اینکه آیا دین با تمام تنوعش دارای گوهر و حقیقتی واحد است یا خیر؟ و اینکه با فرض وجود گوهر و صدف در دین، آیا ارزش دین به گوهر آن است یا صدف نیز به همان اندازه از ارزش و اهمیت برخوردار می باشد؟ سوالاتی است که در این مقاله پاسخ علّامه طباطبایی به این پرسش ها مورد تبیین قرار گرفته است. ایشان برخلاف تجربه گرایان غربی و سنت گرایان شرقی، ضمن تاکید بر وجود حقیقتی ثابت در تمام ادیان آسمانی، که از آن به اسلام (تسلیم شدن) تعبیر می کند، تمام دین (ظاهر و باطن) را دارای ارزشی یکسان دانسته و نیل به حقیقت دین را تنها از راه عمل به ظاهر شریعت امکان پذیر می داند. اما آنچه در این مقاله مورد تاکید است، توجه به تعابیر متنوع و نقطه نظرات دقیق علّامه است که ضمن پاسخ به تمام سوالات مطرح شده در این خصوص، افق گسترده ای را برای بررسی تنوع ادیان ایجاد می نماید.