بررسی نسبت دیدگاه اخلاقی ابن‏سینا با واقع‏گرایی اخلاقی

هدف اصلی این مقاله بررسی نسبت دیدگاه اخلاقی ابن‏سینا با واقع‏گرایی اخلاقی است، اما ازآنجاکه در تفسیر دیدگاه اخلاقی ابن‏سینا، اختلاف‏نظر وجود دارد، در این مقاله سعی بر آن است که ابتدا با روشی توصیفی ـ تحلیلی دیدگاه اخلاقی ابن‏سینا تبیین گردد و سپس نسبت آن با واقع‏گرایی اخلاقی بیان شود. نتیجه تحقیق این است که علی‏رغم اینکه ابن‏سینا قضایای اخلاقی را بدیهی نمی‏داند، اما هیچ دلیلی وجود ندارد که آنها را اخباری و قابل صدق و کذب هم نداند. اما اینکه ایشان قضایای اخلاقی را از اقسام مشهورات ذکر کرده، منافاتی با واقع‏گرایی ندارد؛ زیرا مقصود ایشان که می‏گوید احکام اخلاقی پایه‏ای جز شهرت ندارند، این است که اساس معرفتی احکام اخلاقی شهرت است. بنابراین، به نظر می‏رسد سخن ابن‏سینا ناظر به مقام اثبات است و نه ثبوت. بر این اساس، تفسیر مرحوم مظفر و محقق اصفهانی، که سخن ابن‏سینا را ناظر به مقام ثبوت می‏دانند، صحیح نیست.