چیستی محکم و متشابه از نگاه علّامه طباطبایی

چیستی محکم و متشابه، پرسشی است همزاد قرآن کریم که قرآن‏پژوهان از دیرزمان در پی یافتن پاسخی مناسب برای آن بوده‏اند. در این میان، علّامه طباطبایی از جمله کسانی است که به شایستگی از عهده این مهم برآمده است. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی، به نقل و نقد دیدگاه مرحوم علّامه می‏پردازد و هدف آن، بررسی آرا و نظریات علّامه در عرصه احکام و تشابه و تحلیل آن است. مرحوم علّامه معتقد است: متشابه به معنی چند مدلولی مشتبهِ با یکدیگر که مراد واقعی در آن نهان است وجود دارد. علّامه با تاسیس اصل مخلوط شدن نزولات غیبی و آسمانی بعد از فرود به زمین با ناخالصی‏ها، وجود تشابه در قرآن را امری طبیعی می‏داند و تعیین مراد واقعی در متشابه را بر عهده آیات محکم که متقن و مستحکم است و ویژگی ام‏الکتابی دارد می‏گذارد. به باور علّامه، این دیدگاه برخاسته از تدبر در قرآن و برگرفته از مکتب تفسیری اهل‏بیت علیهم‏السلام است.