رویارویی ایرانیان با فمینیسم از فمینیسم ایرانی تا فمینیسم اسلامی

ارمغان مهم رویارویی ایرانیان با تجدد، چالش بین سنت‏های دینی و تجدد بود. حوزه مسایل زنان و خانواده نیز در چنبره این چالش گرفتار آمد. این نوشتار می‏کوشد با رویکردی جامعه‏شناختی ـ تاریخی و با روش اسنادی و کتابخانه‏ای به این پرسش‏ها پاسخ دهد که تفکر فمینیستی از چه زمانی وارد فضای فکری جامعه ایرانی شد و با تکیه بر چه بسترهایی به اشاعه خود پرداخت و در این مسیر چه مراحلی را پشت سرگذاشت؟ یافته‏ها حکایت از این دارد که حوادث پیش و پس از انقلاب مشروطه، زمینه آشنایی برخی زنان ایرانی را با جنبش زنان در غرب، فراهم آورد. در این میان، ساختاری شبه جنبش در ایران شکل گرفت که بر زیست بهتر زنان و احقاق حقوق زنان تاکید می‏کرد. اما با ظهور دوره پهلوی‏ها، جنبش شکل دولتی به خود گرفته و به موجی آسوده بدل شد. با پیروزی انقلاب اسلامی، موج سومی از جنبش شکل گرفت که همگرایی بیشتری با مبانی فمینیسم غربی داشت. این موج را طیف‏های متفاوت و گاه متناقضی تشکیل می‏دهند که علی‏رغم تفاوت‏های بسیار، در این نکته مشترکند که مسایل عصر مدرن را نباید با دین توضیح داد. این رویکردها از یک‏سو، از فقدان نگرش علمی رنج می‏برند و از سوی دیگر، نوعی الگوبرداری صرف از مسایل زنان در غرب و بی‏توجه به ظرفیت‏های فرهنگی و ملی در حل مسایل زنان هستند. افزون بر این، رویکردهای آنان نوعا سیاسی است که می‏توانند از سوی دشمنان مورد بهره‏برداری قرار گرفته و خطری بزرگ برای امنیت ملی باشند.