چالش‏های روش‏شناختی و معرفتی در پژوهش‏های موجود جمعیتی

همزمان با تحولات جمعیتی سریع در کشور، پژوهش‏های مربوط به حوزه جمعیت رویکردهای متفاوتی داشته است. پژوهش حاضر به‏منظور مشخص شدن خلاها و اشکالات روش‏شناختی تحقیقات در زمینه جمعیت، با روش فراتحلیل به بررسی مطالعات مربوطه بین سال‏های 1370ـ1390 در حیطه علوم انسانی پرداخته است. برای این منظور، 63 مقاله بررسی شد. نتایج فراتحلیل، نشان داد رویکرد 90/61 درصد کل مقالات مورد بررسی به افزایش جمعیت منفی است. همچنین، مطالعات از نظر روش تحقیق دارای اشکالات و نواقص متعددی می‏باشند؛ ازجمله: شیوه انجام تحقیق در 47/90 درصد مطالعات انجام‏شده روش اسنادی ـ کتابخانه‏ای، 47/90 درصد مطالعات مورد بررسی فاقد تکنیک نمونه‏گیری، 50/63 درصد از مطالعات دارای میدان مطالعه نامشخص، 97/53 درصد مطالعات فاقد فرضیه یا سوال،رو 15/57 درصد مقالات فاقد تکنیک تجزیه و تحلیل بودند. با توجه به نتایج به‏دست آمده از پژوهش، بجاست در زمینه افزایش یا کاهش جمعیت مطالعات وسیع با رعایت اصول روش‏شناختی تحقیق علمی صورت گیرد.