تلقیح مصنوعی و وضعیت نسب مولود حاصل از آن در تاملات اندیشمندان فقه و حقوق

تلقیح مصنوعی، یکی از پدیده‏های شگفت دنیای مدرن است. با توجه به اینکه این بحث به‏طور خاص در زمره مباحث کتب فقهی فقهای متقدم مطرح نشده است، می‏تواند منشا ایجاد مسایل مختلف فقهی و حقوقی باشد. هرچند در آغاز، برخی از اربابان ساحت فقه قایل به ممنوعیت مطلق در همه صور تلقیح مصنوعی بوده‏اند، یا بعضی دیگر از مراجع معظم تقلید در مقام افتا، حتی تلقیح نطفه زوج به زوجه شرعی و قانونی خود را محل تامل و اشکال می‏دانستند، اما با به رسمیت شناختن این مسیله به جواز از سوی برخی دیگر از صاحبان افتا، و شرعی و قانونی دانستن نسب اطفال ناشی از تلقیح مصنوعی، اختلافات نظری عدیده‏ای به وجود آمد که دیدگاه‏های جدیدی را مطرح کرد و به بازخوانی بیانات شرعی پرداخته شد. بررسی‏ها نشان می‏دهد با وجود مخالفت پاره‏ای از فقیهان و صاحب‏نظران، دلایل استنادی به‏لحاظ نظری برای اثبات مدعا تمام نیست و همه صور تلقیح مصنوعی، فاقد منع شرعی است. قول به جواز در انواع آن، که مطابق با نظر برخی از مراجع معظم تقلید همچون آیت‏اللّه خامنه‏ای است، قابل دفاع به نظر می‏رسد. همچنین با مطمح‏نظر قرار دادن مصالح کودکان متولد از تلقیح مصنوعی، و مشروع و قانونی دانستن نسب این کودکان در همه اشکال تلقیح، می‏توان گام بزرگی در راستای رفع تبعیض و جلوگیری از مشکلات بعدی در جامعه اسلامی برداشت.