بررسی تطبیقی تعریف و مولفه‏های دین در نگاه غرب و اسلام

نگرش‏های کاملاً متفاوت و گوناگون به دین وجود دارد. برخی بر این عقیده‏اند که دین یک حالت روحی و درونی است که فقط به تجربه شخص درمی‏آید. برخی دیگر، دین را صرفا یک سری از عقاید دانسته‏اند. لازمه چنین دیدگاهی آن است که احکام، مراسم و دستورات عملی جزو دین دانسته نشود. عده‏ای دیگر بر این باورند که دین صرفا مجموعه‏ای از رفتارها و اعمالی است که افراد یا اشخاصی به نام دین انجام می‏دهند و این اعمال و رفتارها هیچ‏گونه ارتباطی با اعتقادات ندارد. برخی در مقابل، دین را یک مفهوم انتزاعی که شامل بسیاری از چیزها از جمله قلمرو دین، رفتارهای اقتصادی، حقوقی و سیاسی هم می‏شود می‏دانند. بر این اساس، دین نمی‏تواند صرفا یک تجربه شخصی باشد؛ زیرا تجربه شخصی کشش هیچ‏یک از این مباحث را ندارد. به هرروی، نگرش‏های گوناگون به دین و مولفه‏های آن، ایجاب می‏کند این نکته بررسی شود که آیا می‏توان برای دین یک تعریف معین با مولفه‏های مشخصی در نظر گرفت؟ در این رابطه، آیا استمداد از منابع غنی مکتب اسلام، یعنی قرآن و سنت، نه از جهت دلیلیت و حجّیت آنها، بلکه از آن‏روی که ژرفای معانی موجود در آنها از حکیمان بی‏بدیل و بی‏نظیر صادر آمده است، می‏تواند راهنمای راستینی برای تعریف دین و مولفه‏های حقیقی آن باشد؟ این مقاله ضمن طرح و نقد دیدگاه‏های غالبی غرب به دین و با نگاهی جامع به اطراف مسیله، درصدد است تعریف معینی از دین و مولفه‏های اصلی آن ارایه دهد.