جستاری در مفهوم و ماهیت تجربه دینی از دیدگاه اقبال لاهوری

اقبال لاهوری از منظر تجربه دینی به دین نگریسته و اساس معرفت دینی را تجربه دینی می‏داند. از این‏رو، رویکرد دین‏شناسی اقبال تحت رهیافت تجربه دینی است که به دین به‏منزله معرفتی که محصول نوعی تجربه است می‏نگرد. او معرفت دینی را تفسیر تجربه دینی، و مانند دیگر تجربه‏های انسان، معرفت‏بخش می‏داند. اقبال اولین کسی است که از تجربه دینی و همسان بودن وحی با آن سخن به میان آورده و از تحویل و ارجاع وحی اسلامی به تجربه دینی سخن گفته است. این دیدگاه دارای لوازمی همچون نفی سرشت زبانی وحی، نفی عصمت پیامبر و خطاپذیری وحی، بشری بودن و الهی نبودن دین، نفی خاتمیت و بسط تجربه نبوی می‏باشد. هدف نوشتار حاضر، بیان توصیف ماهیت تجربه دینی و تبیین رویکرد معرفت‏شناسی، روش‏شناسی و دین‏شناسی و تجربه دینی اقبال می‏باشد که با روش توصیفی و تحلیلی، با تبیین دیدگاه اقبال به پیامدها و اشکالات و نقد و بررسی آن خواهیم پرداخت.