نظام حقوق و تکالیف در روابط اجتماعی از دیدگاه اسلام بر اساس رساله‏الحقوق و نامه امام سجّاد (ع)

انسان موجودی اجتماعی است. زندگی در اجتماع و روابط اجتماعی به تزاحم منافع و اراده‏های افراد منجر می‏شود. برای حل این مسیله، به یک نظام جامعی نیاز است که حقوق و تکالیف افراد را در رفتار و ارتباط با دیگران مشخص کند. اسلام نیز در باب مسیله حقوق و تکالیف اجتماعی، نظری خاص دارد. یکی از شیواترین و جامع ترین عبارات در این باب، مربوط به کلام امام سجّاد علیه‏السلام در رساله الحقوق و نامه ایشان به برخی شیعیان است. پژوهش حاضر با توجه به کلام آن امام، سعی دارد نظامی از حقوق و تکالیف در روابط اجتماعی معرفی کند که راهگشای ما در کشف دیدگاه اسلام باشد. در این پژوهش از روش اسنادی و تحلیل متن دو روایت استفاده شده است. براساس یافته‏های این تحقیق باید گفت که بین حق و تکلیف رابطه همبستگی وجود ندارد، همچنین امامت و تدبیر، سپس رعیت بودن و بعد خون و خویشاوندی به ترتیب مهم‏ترین حق‏ها هستند و سایر حقوق در مراتب پایین‏تر قرار دارند.