معیارها و ضوابط اقناع اندیشه مخاطب از دیدگاه قرآن

اقناع، فرایندی ارتباطی است که هدف اساسی آن، انتقال محتوا با تاثیرگذاری بر مخاطب است. بر اساس تعاریف، تبیین‏ها و شیوه‏های اقناعی موجود، تاثیرگذاری اقناعی، در بسیاری از موارد در وضعیتی تحمیلی و با فریب اقناعی حاصل می‏شود. آیات و آموزه‏های قرآن کریم، گرچه موید اقناع و به‏کارگیری روش‏های تاثیرگذار اقناعی در انتقال اندیشه به دیگران است، ولی به هیچ‏روی با فریب اقناعی موافق نیست. از این‏رو، با طرح پرسش‏هایی از قرآن کریم می‏توان به ضابطه‏های اقناع نیز دست یافت. این پژوهش، با رویکرد درون‏دینی آیات، به مهم‏ترین ضوابط هر فعالیت اقناعی می‏پردازد. تحلیل آموزه‏ها و گزاره‏های قرآنی، با رویکردی تفسیری و کلامی است. دو موضوع «آزادی اندیشه» و «به‏کارگیری ابزارهای صحیح» از معیارهای مهم هرگونه فرایند اقناعی است. به‏کارگیری ابزارهای نامشروع و نیز استفاده از روش‏هایی که باعث سلب آزادی اندیشه و قدرت تصمیم‏گیری مخاطب می‏شود، نوعی فریب اقناعی محسوب شده، عملی نامشروع است. قرآن به مخاطبان خود نیز هشدار داده است تا تحت تاثیر فریب‏های اقناعی قرار نگیرند.