پیش‏فرض‏های علم از دیدگاه پوزیتیویسم و ملّاصدرا: بررسی مقایسه‏ای

پیش‏فرض‏های علم، هم در ساختار درونی و هم در ساختار بیرونی علم تاثیرگذارند. بر این اساس، پیش‏فرض‏های متفاوت به تولید علومی که هم از لحاظ شکل و هم از حیث محتوا متفاوتند منجر می‏شود. چون پیش‏فرض‏ها با مسایل درون علم رابطه منطقی دارند، محتوای درونی یک علم با تغییر پیش‏فرض‏های آن تغییر می‏کند و این تغییر تنها در سطح بیرونی و صورت‏بندی علم باقی نمی‏ماند. بررسی پیش‏فرض‏های علم، به ما این امکان را می‏دهد که مبانی هستی‏شناختی و معرفت‏شناختی یک علم را به حوزه مسایل و نظریه‏های آن مربوط کرده، در صورت ناهماهنگی بین آنها به نقد روش‏شناختی آن بپردازیم. از دیدگاه پوزیتیویسم، ذهن، لوح سفید است، تجربه مرحله ابتدایی استقرا است و قاعده‏مندی طبیعت پیش‏فرض انگاشته می‏شود. پوزیتیویسم همچنین هر نوع بدیهی را انکار می‏کند و معیار تفکیک در علوم را روش می‏داند. حال آنکه از دیدگاه ملّاصدرا، احساس در فرایند علم طبیعی شرط لازم است نه کافی. ملّاصدرا، تجربه را نوعی از برهان دانسته و پای تجربه را در قانون علّیت مستحکم می‏کند و در تفکیک علوم بیشتر بر موضوع تاکید دارد. در این مقاله از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده است.