نقل به معنا در قرآن

«نقل به معنا» یعنی گزارشگر، مضمون و محتوا را به شنونده منتقل کند، بی‏آنکه اصراری بر نقل عین سخن یا حادثه داشته باشد. قرآن کریم نیز، گاهی سخنانی را از افراد مشخصی با عبارات متفاوت و مربوط به یک جریان خاص نقل کرده یا یک حادثه را از زوایای متفاوت، گزارش کرده است. شواهد اثبات‏کننده وقوع این موضوع در قرآن عبارت است از: غیرعرب بودن برخی افرادی که در قرآن، سخن آنان نقل شده است؛ اعجاز قرآن و عدم امکان هماوردی؛ تفاوت‏های تعبیری قرآن در نقل یک جریان یا گفتار؛ رعایت فواصل آیات؛ و نقل زبان حال در قرآن. با توجه به آگاهی کامل گزارشگر، یعنی خداوند متعال، به ویژگی‏های زبانی، معنای سخن به صورت کامل، منتقل شده و به گونه‏ای در تعابیر تصرف شده که مقصود واقعی گوینده اصلی، با تعبیری فصیح و بلیغ‏تر بیان شده است. باور به وجود نقل به معنا نتایج متعددی در برخی از علوم اسلامی مانند فقه، تفسیر و علوم قرآنی دارد؛ از قبیل: جواز نقل به معنا در گزارش‏ها، پاسخ به شبهه ناهماهنگی در نقل‏های قرآن، و دفاع از واقع‏نمایی زبان قرآن. روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است.