نخستین جمع‏آوری قرآن

جان برتن، قرآن‏پژوه انگلیسی معتقد است: قرآنی که امروزه در دست ماست، توسط حضرت محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله گردآوری شده است. مسیله نسخ تلاوت و بقای حکم، مهم‏ترین علت حذف نقش پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله در جمع‏آوری قرآن است. موضوع نسخ تلاوت و بقای حکم، واقعیت خارجی ندارد. به‏رغم نکات مثبتی که در نظریه برتن وجود دارد، نقدهای اساسی نیز بر برخی از ارکان آن وارد است. اطلاعاتی که برتن در پژوهش‏های خود ارایه داده، نشان می‏دهد که روایات جمع‏آوری قرآن در قرن سوم هجری رو به گسترش و تکامل نهاده است. حال آنکه طبق پژوهش‏های دقیق، این روایات در منابع دو قرن نخست نیز وارد شده است. با این‏همه، وی سعی نکرده توضیح دهد که آیا هیچ منبعی، ترسیم وی از تکامل این روایات را از نظر تاریخی تایید می‏کند. یا خیر. همین امر مهم‏ترین نقد وارد بر تحقیقات برتن درباره روایات تدوین قرآن است. این نوشتار به روش تحلیلی ـ توصیفی نگارش یافته است.