جستاری بر انواع تمثیل در مَثَل‏ها و قصّه‏های قرآن کریم

قرآن کتاب هدایت بشر در تمام اعصار است. سبک و سیاق نوشتاری آن متفاوت از دیگر کتاب‏ها بوده و تعالیم خود را به منظور فهم همه انسان‏ها، گاه با زبان ادبی و هنری در قالب مَثَل، قصّه، و... بیان نموده است. از دیدگاه برخی، یک چهارم قرآن و از نگاه بعضی دیگر، یک ششم آن در قالب داستان یا قصّه بیان شده و قریب به شصت مَثَل در آن وجود دارد. محور اصلی سخن در مقاله حاضر بازشناسی انواع تمثیلِ به‏کاررفته از حیث ساختار (اسلوب معادله، حکایت انسانی و حکایت حیوانات) و محتوا (تمثیل ساده اخلاقی، اندیشه، رویا، رمزی، سیاسی ـ تاریخی) در قصّه‏ها و مَثَل‏های قرآن می باشد. نتایج مقاله، که با روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی انجام پذیرفته، نشان می‏دهد ساختار مَثَل‏های قرآن در گروه حکایت انسانی قرار می‏گیرد و مثل‏ها از نظر محتوا جزو دو گروه «تمثیل ساده اخلاقی» و «تمثیل اندیشه» می‏باشند. قصّه‏های قرآنی نیز از لحاظ ساختار در دسته حکایات انسانی و یا حکایات حیوانات قرار می‏گیرند و از لحاظ محتوا، نه‏تنها در زمره تمثیل اخلاقی و تمثیل اندیشه قرار دارند، بلکه جزو یکی دیگر از انواع تمثیل (رویا، رمزی، سیاسی ـ تاریخی) نیز هستند.