بررسی شناخت توحید در زیارت عاشورا

هدف این مقاله بررسی متن زیارت عاشورا و شناسایی جایگاه توحید شناسی با بهره‌گیری از روش تحلیل محتواست. سوال اصلی آن است که آیا می‌توان توحیدشناسی را محور اصلی زیارت عاشورا تلقی کرد؟ بدین منظور، در گام اول با استفاده از تحلیل محتوای کمّی نمودارهای سنجش فراوانی کلمات، موضوعات و جهت‌گیری ترسیم شد؛ نتایج حاصله بیانگر آن است که پرکاربرد‌ترین واژه، کلمة جلاله «الله» و مهم‌ترین موضوع زیارت نیز توحیدشناسی است. در گام دوم نیز از طریق تحلیل محتوای کیفی، 9 مقوله شناسایی شد که از میان آنها، 4 موضوع اصلی زیارت عاشورا تعیین گردید که عبارتند از: توحیدشناسی، امام‌شناسی، دین‌شناسی، دشمن‌شناسی. بنابراین با استناد به ‌روش علمی و سلسله‌مراتب شناخت، توحیدشناسی در راس این موضوعات بوده و به عنوان موضوع محوری شناخته شد. ازاین‌رو، جایگاه توحید و مراتب آن، شامل: ذاتی، صفاتی، افعالی و عبادی، متناسب با متن زیارت عاشورا تشریح گردید.