متون آموزشی شیعیان امامیه در پنج قرن نخست هجری

بعد از رحلت رسول خدا(ص)، ائمه اطهار(ع) با هدف حراست از دین اسلام و هدایت جامعه اسلامی، آموزه‌های دینی را به پیروان خویش آموزش دادند. آنان بر پایۀ مبانی نظام فکری امامیه، نظام آموزشی مستقلی را طراحی کردند که در آن متون و محورهای خاصی آموزش داده می‌شد؛ تا شیعیان را از بحران‌های علمی و نیازهای معرفتی عبور داده و از دیگران متمایز کنند. به‌دلیل کاستی‌های پژوهشی در این زمینه و نیاز جامعه علمی به الگو، تصویر دقیقی از این موضوع وجود ندارد تا بتوانیم ضمن بازخوانی گذشته و بررسی تطبیقی آن با وضعیت موجود، ضعف‌ها یا نقاط قوت را بررسی و تحلیل تاریخی کنیم. ازاین‌رو این پژوهش بر آن شد تا در یک بررسی تاریخی و روایی دریابد که متون و محورهای نظام آموزشی امامیه در پنج قرن نخست هجری، به‌دلیل اهمیت تاریخی این دوره کدامند؟ نتیجۀ پژوهش مبتنی بر روش مطالعه در ساختار آموزشی، ازجمله تحقیق درباره متون درسی به‌عنوان یک عنصر در نظام آموزشی و بهره‌گیری از منابع تاریخی و حدیثی به‌صورت توصیفی تحلیلی، حاکی از آن بود که شیعیان امامیه به‌دلیل نیاز به متون و معارف شیعی، تحت تاثیر امامان خود در عرصه علوم دینی فعال بوده و محورهایی را در اولویت آموزش قرار داده و از متون آموزشی استفاده کرده‌اند.

the educational texts of imamiyya shiites in the first five centuries of hijri

after the demise of the messenger of god (pbuh&hh), the holy imams (pbuh) taught their followers religious teachings with the aim of protecting the religion of islam and guiding the islamic society. they designed an independent educational system based on the foundations of the imamite system of thought, in which specific texts and topics were taught in order to give shiites needed knowledge, help them to overcome scientific crises and distinguish them from others. due to the lack of research in this field and the need of the scientific community for a model, there is no accurate picture of this issue so that we can review the past and compare it with the current situation, examine the weaknesses or strengths, and analyze the history. therefore, this research was aimed to find out in a historical and narrative study what are the texts and axes of the imamite educational system in the first five centuries of hijri, due to the historical importance of this period. the result of the research based on the study method in the educational structure, including the research on textbooks as an element in the educational system and the use of historical and hadith sources in a descriptive-analytical way, indicated that, due to the need for shiite texts and teachings, imamite shiites have been active in the field of religious sciences under the influence of their imams, and have prioritized certain areas of education and used educational texts.