نقش نظریه صدرالمتالهین درباره تکامل نفس در تبیین کنش‌های انسانی

سیر تکاملی انسان از بحث‌های غامض و مهم صدرالمتالهین است او برخلاف پیشینیان، راهی جدید در اثبات تکامل انسان در پیش گرفت. تاثیرات تلقی صدرا از حرکت جوهری امتدادی نفس در تبیین کنش‌های انسان، هدف این مقاله است. تبیین کنش‌های انسانی را یکی از رسالت‌های علوم‌انسانی تعریف می‌کنند که جایگاه برجسته‌تری نسبت به دیگر کارکردهای علوم‌انسانی دارد. مقالۀ پیش‌رو به‌دنبال پاسخ به این سوال اساسی است که تحلیل صدرالمتالهین از تکامل نفس چیست و اینکه آیا تلقی ما از حرکت جوهری اشتدادی نفس می‌تواند در علت‌کاوی کنش‌های بشری اثرگذار باشد یا خیر؟ اگر تاثیرگذار است، چه کاربست‌هایی را در حوزۀ تبیین کنش‌ها به‌دنبال دارد؟ با روش توصیفی تحلیلی و استنباطی، نشان داده خواهد شد که توجه به دیدگاه خاص صدرا، کاربست‌های متمایزی در تبیین خواهد داشت. گزاف بودن دگماتیسم روشی و منبعی، نادرستی یکسان‌انگاری تبیین کنش در انواع انسانی، نادرستی عُقبی‌گریزی علمی، عدم تساوی میان کنش‌های یک فرد و عدم کفایت علوم‌انسانی مصطلح در تبیین کنش را می‌توان از جمله دستاوردهای پژوهش پیش‌رو به‌شمار آورد.