تبیین و نقد ماهیت انسان از دیدگاه اسکینر بر پایه فلسفة صدرالمتالهین

هر نظریه‌پرداز حوزۀ علوم مرتبط با انسان، براساس رویکرد فلسفی و مبانی نظری خود، ناگزیر در مورد ماهیت انسان نظریۀ خاصی را مطرح کرده‌است. بی. اف. اسکینر، از روان‌شناسان رفتارگراست که بر روان‌شناسان دیگر، دانش روان‌شناسی، به‌ویژه مبحث یادگیری، تاثیر فراوانی داشته است. برداشت اسکینر از انسان، کاملاً مادی و بر پایۀ فیزیکالیسم است‌. او انسان را موجودی تک‌ساحتی و مادی می‌داند. رفتار انسان به عقیدۀ اسکینر مبتنی بر انگیزه و امور درونی نیست؛ بلکه به‌وسیلۀ نیروهای بیرونی و محیط تعیین می‌شود. اسکینر و طرفدارانش مفاهیمی مانند آزادی، اختیار و اراده را مفاهیمی غیرعلمی می‌دانند. در سوی دیگر، حکمت متعالیه به‌مثابه فلسفه‌ای پویا، مهم‌ترین و عالی‌ترین مکتب فلسفی در میان همۀ مکاتب فلسفی جهان است. در این مقاله، با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و با رویکردی توصیفی / انتقادی، دیدگاه اسکینر در مورد ماهیت انسان و مبانی آن طرح، و با توجه به انسان‌شناسی حکمت متعالیه ارزیابی ‌شده است؛‌ تا ضعف نگاه اسکینر به انسان، و تعالی دیدگاه حکمت متعالیه در این زمینه مشخص شود.