علل و پیامدهای تک‌فرزندی در ایران

باروری زیر سطح جانشینی (باروری کمتر از دو فرزند) از چالش‌های جدی در تعیین میزان جمعیت یک کشور است که اندیشه روان‌شناسان و جامعه‌شناسان را به‌خود مشغول می‌دارد. میزان باروری زیر سطح جانشینی و استمرار آن در ایران، شیوع خانواده‌های تک‌فرزندی را در پی داشته و این امر می‌تواند بحران جمعیتی را برای کشور در سال‌های آینده ایجاد کند. این مقاله باهدف بررسی علل انتخاب تک‌فرزندی توسط خانواده‌ها و تبیین پیامدهای آن از ابعاد مختلف، به قلم تحریر درآمده است. بررسی توصیفی تحلیلی در یافته‌های تحقیق حاضر نشان می‌دهد که عوامل فرهنگی، شامل آرمان‌گرایی در تربیت فرزند، فردگرایی، مصرف‌گرایی، سبک زندگی و عوامل اجتماعی، شامل اشتغال زنان، تحصیل زنان و عوامل اقتصادی در انتخاب تک‌فرزندی موثر است. تک‌فرزندی در سه بخش فردی، شامل فرزندسالاری، وابستگی، احساس تنهایی؛ و خانوادگی، شامل کم‌رنگ شدن فرهنگ خانواده، آسانی طلاق و جدایی والدین و نیز اجتماعی، شامل کاهش روابط خویشاوندی، پیری جمعیت؛ پیامدهای نامطلوبی را به‌دنبال دارد. ازاین‌رو مسئولان در سیاست‌گذاری‌های جمعیتی خود برای کاهش تک‌فرزندی لازم است به علل مختلف انتخاب تک‌فرزندی توسط خانواده‌ها توجه داشته و پیامدهای مختلف آن را برای آنها تبیین کنند.