شعورمندی جمادات از دیدگاه قرآن

پرسش دربارۀ شعورمندی همۀ موجودات ازجمله جمادات از دیدگاه قرآن، مسئلۀ این نوشتار است. این مقاله با تمرکز بر آیات قرآن کریم و روش تحلیلی تفسیری، به بررسی شعورمندی جمادات پرداخته است. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که اولاً قرآن کریم فعل و انفعالاتی همچون: تسبیح، سجده، خشوع، نطق، غفلت و... را به همه یا بعضی از جمادات نسبت می‌دهد؛ ثانیاً چنین نسبتی تنها با شعورمند بودن این موجودات توجیه معقولی می‌یابد. البته توجیهاتی دیگر نیز برای این نسبت‌ها ارائه شده که برخلاف ظاهر این آیات است و در مواردی تکلف‌آمیز است. پاسخ به این توجیهات و آشکار ساختن ضعف آنها بخش دیگری از رهاورد این تحقیق است. دستاورد این تحقیق در تغییر نگرش جهان‌شناختی فرد و جامعه و نیز در اخلاق، حقوق، روان‌‌شناسی و سبک زندگی انسان‌ها در مواجهه با موجودات و تعامل با آنها موثر است.