قلمرو و منشا ارزش‌های اخلاقی

یکی‌ از مباحث مهم در زمینة اخلاق، که در هر مکتب اخلاقی باید به آن پرداخته شود و کاربردهای مختلفی نیز دارد، «قلمرو اخلاق» یا به‌ تعبیری قلمرو ارزش‌های اخلاقی است. این بحث با تعریف اخلاق ارتباط روشنی دارد؛ زیرا می‌توان اخلاق را به‌گونه‌ای تعریف کرد که فقط بخشی از ارزش‌ها را شامل شود؛ چنان‌که می‌توان آن را به‌گونه‌ای دیگر تعریف کرد که دایره‌اش وسیع‌تر باشد. هرچند در محافل علمی در این زمینه کم‌وبیش اختلافاتی به‌چشم می‌خورد. ارزش اخلاقی به چیزی اطلاق می‌شود که در کمال نهایی انسان موثر است. ازاین‌رو، همه واجبات فردی و اجتماعی و مستحبات باید به گونه‌ای انجام شوند که زمینه‌ساز سعادت انسان شوند. البته باید توجه داشت که ارزش اخلاقی در عرف، شرع و از نظر عقل به نیت وابسته است. اولاً باید رفتار دارای حسن فعلی باشد. ثانیاً، ارزش‌های اخلاقی و معنوی در دین و براساس بینش الهی، دارای مراتب است و از نظر ارزش و اعتبار یکسان نیستند.