آرای کلامی شیخیۀ باقریه

شیخیۀ باقریه منسوب به میرزامحمدباقر همدانی جندقی هم‌اکنون در برخی از مناطق مرکزی ایران پیروانی دارد. با این وجود از عقاید و دیدگاه‌ها و آثار این گروه، منابع مکتوبِ زیادی در دسترس نیست. ازجمله یافته‌های پژوهش آن است که میرزامحمدباقر همدانی، در روش پیرو مشرب اخباری‌گری با تفاسیر خاص شیح احمد احسائی و سیدکاظم رشتی است، و اندیشه‌های حاج محمد کریم‌خان کرمانی را پذیرفته است؛ اما در مسئلۀ ناطق واحد شیعی، به‌شدت مخالف شیخیه کرمان است و حتی آنها را در این باب تکفیر می‌کند. این مکتب، در مسئلۀ معاد قائل است به اینکه در روز قیامت بدن اصلی محشور می‌شود و بدن عارضی از بین می‌رود؛ و همچنین معراج پیامبر اسلام ص را به‌صورت روحانی پذیرفته است. مکتب شیخیۀ باقریه آل محمد ص را واسطۀ فیض خدا در آفرینش جهان می‌داند و معتقدند که ائمه اطهار ع نه آنکه محل مشیت خدا باشند؛ بلکه عین مشیت و اراده او هستند و دلیل این امر را معصوم بودن اهل‌بیت ع می‌دانند. این دیدگاه یکی از عوامل غلوآمیز دانستن شیخیه و تکفیر آنها دانسته شده است. ادعای شیخیه در باب رکن رابع و ناطق واحد یکی از زمینه‌های مهم زایش بابیت و بهائیت از درون اندیشه شیخیه است. شیخیۀ باقریه با رد نظریه ناطق واحد شیخیۀ کرمان و برائت از بابیت و بهائیت، راه خود را تا حدودی از سایر شیخیه جدا کرده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی و اسنادی به‌ نقد و بررسی آرای کلامی مکتب شیخیۀ باقریه می‌پردازد.