الگوی تاب‌آوری (فعال) در ارتباطات همسایگی اسلامی

آموزه‌های اسلامی، «تاب‌آوری» را ازجمله راه‌های مقابله با تعارضات، تضادها و مزاحمت‌های همسایگی، در نظر گرفته است. این مضمون توسط مفاهیمی همچون «تغافُل»، «تحمل آزار همسایه»، «مدارا» و «احسان در مقابل بدی» در متون اسلامی منعکس شده است. نوشتار حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی به این نتیجه رسید که تاب‌آوری همسایگان در الگوی اسلامی، دارای مراتبی پلکانی است یعنی کیفیت تعامل با «همسایه‌ بد» به شکل یک پیوستار (دارای مراتب)، به صورت خطی از نقطه‌ «پایین‌ترین مرتبه» (تحمل بدی و آزار) شروع و تا «بالاترین مرتبه» (احسان) امتداد می‌یابد و مرتبه‌ میانی این الگو نیز با «مدارا» تصویر می‌گردد که با مواردی همچون چشم‌پوشی عفیفانه از لغزش و گناه همسایه، گذشت در مقابل ستم همسایه، بردباری در برابر رفتار جاهلانه‌ همسایه و خودداری از آزاررسانی به همسایه، محقق خواهد شد. با این توضیح، تاب‌آوری در ارتباطات همسایگی به شکلی فعال (به دور از انفعال)، با مقاومت در مقابل شرایط سخت و تلخ، آغاز شده و با سازگاری (کاهش اثرات حادثه) ادامه یافته و در نهایت با اثرگذاری بر همسایه و اصلاح وضعیت، به سرانجام خود خواهد رسید.