اوصاف شیعیان واقعی؛ ایمان در کلام امیرمومنان علی علیه السلام(23)*

این بحث شرحی است بر کلام امیرمومنان علی علیه السلام در باب اوصاف شیعیان واقعی. آن حضرت می‌فرمایند: «وَالْعَدْلُ مِنْهَا عَلَى اَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى غَائِصِ الْفَهْمِ وَغَوْرِ الْعِلْمِ وَزُهْرَةِ الْحُکْمِ وَرَسَاخَةِ الْحِلْمِ. فَمَنْ فَهِمَ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ، وَمَنْ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ صَدَرَ عَنْ شَرَائِعِ الْحُکْمِ، وَمَنْ حَلُمَ لَمْ یُفَرِّطْ فِی اَمْرِهِ وَعَاشَ فِی النَّاسِ حَمِیداً»؛ و عدل از میان آنها چهار گونه است: دقت در درست‌ فهمیدن، رسیدن به حقیقت دانایی، ‌حکم نیکو، استوار داشتن بردباری؛ پس هرکس دقت کرد و درست فهمید، حقیقت دانایی را دریافت و هر کس حقیقت دانایی را یافت، از روی قواعد دین حکم نیکو صادر کرد ‌و هر کس بردبار بود، در کار خود کوتاهی نکرد و در بین مردم خوش‌نام زندگی کرد. براساس فرمایش امیرمومنان علی علیه السلام ایمان را چهار عامل پشتیبانی و تقویت می‌‌نند: صبر، یقین، عدل و جهاد. دو عاملِ نخست ‌صبر و یقین‌ در رفتار فردی انسان و دو عاملِ عدل و جهاد، در رفتار اجتماعی وی ظهور می‌یابند. عدل و جهاد به این دلیل انتخاب شده‌اند که انسانْ اجتماعی زندگی می‌کند و این مسئله از‌این‌رو برای او مطرح است که اولاً، خودش باید در اجتماع چگونه باشد. ثانیاً، در برابر دیگران چه وظیفه‌ای دارد و چه کارهایی باید انجام دهد؟