ادله صدرالمتالهین‌ بر تشکیک با تقریر استاد فیاضی

صدرالمتالهین‌ به‌عنوان مبدع مسئلۀ سرنوشت‌ساز و پرکاربرد تشکیک در فلسفۀ اسلامی شناخته می‌شود. او با ابتکار مثال‌زدنی تشکیک را بر پایه اصالت وجود بنا نهاد. امروزه در بین مفسران، تفاسیر متعددی از تشکیک صدرایی وجود دارد. در میان این تفاسیر، تفسیر استاد فیاضی مقارنت ویژه‌ای با وحدت شخصی وجود یافته است. در تفسیر مدعایی ایشان تشکیک به معنای موجودیت همه موجودات به عین وجود واجب‌تعالی است. در حقیقت یک وجود بسیط و بحت اطلاقی، بیشتر محقق نیست و کثرات علی‌رغم موجود بودن، وجودی غیر از وجود حق‌تعالی ندارند و به عین وجود او موجود هستند. به‌نظر استاد فیاضی این نظریه، باور نهایی صدرالمتالهین در این زمینه است. ایشان همچنین عباراتی از صدرا که به‌منزلۀ دلیل برای اثبات این تشکیک است را برای اثبات تفسیر مدعایی خود ارائه می‌دهند. در این عبارات صدرالمتالهین درصدد اثبات موجودیت همه وجودات به ‌وجود خداوند و یا به بیان دیگر، وجود بودن وجود خداوند برای همه موجودات است. در این مقاله به روش توصیفی تحلیلی به بررسی این ادله خواهیم پرداخت.