علل اختلاف آراء اندیشمندان مسلمان در باب اوصاف الهی

مسئلۀ شناخت صفات الهی ازجمله مباحث بسیار اختلاف‌انگیز در میان پیروان ادیان ابراهیمی بوده است. در این میان مسیحیان و مسلمانان، گوی سبقت را از سایران ربوده‌اند و البته تشتت آراء در آثار متفکران مسلمان، بسی مشهودتر است. ازآنجاکه دانستن علل اصلی این اختلافات در روش‌شناسی پژوهش‌های بنیادی در مباحث ناظر به الهیات، تاثیرات قابل‌توجهی دارد و مانع ورود اهل تحقیق به برخی بیراهه‌هاست؛ نوشتار پیش‌رو در پی گردآوری و تحلیل آن علل کوشیده است. با تتبع در آثار فریقین، اختلاف مزبور، معلول سه علت شناخته شد. مهم‌ترین آنها بروز اختلافات مذهبی پس از شهادت رسول الهی است که به مهجوریت کتاب الهی و انقطاع سواد اعظم مسلمانان از حاملان رسالت نبوی انجامید. اما دو امر دیگر، از خارج جامعۀ اسلامی با مباشرت خلفای خودخوانده نشئت گرفته است: یکی نشر آراء مخلوط از حق و باطلِ اهل کتاب در میان مسلمانان مبتدی به‌ویژه در عصر خلیفۀ دوم و دیگر، ترجمه و نشر بدون برنامۀ آثار مختلف فیلسوفان یونانی در عهد عباسیان.