بررسی و تبیین براهین کلامی خداشناسی در دعای عرفه

بحث پیرامون جهان و شناخت علت مبدا آن و نیز چگونگی حصول این شناخت، از مهم‌ترین مباحث کلامی به حساب می‌آید و این امر به طور جدی در ادعیه و نیایش‌های ائمه نیز مدنظر قرار گرفته است. پژوهش حاضر با رجوع به مفاهیم دعای عرفه و روایات به بررسی و تحلیل اعتبار و جایگاه براهین کلامی معرفت الهی از منظر امام حسین علیه السلامپرداخته است. مضامین دعا دربردارنده سه نوع معرفت (تجربی، عقلی و شهودی) به خداست. امام علیه السلام معرفت تجربی و عقلی را شرط لازم می‌داند، اما مکرر اذعان و تذکر می‌دهد شرط کافی نیست؛ زیرا ماحصل این دو نوع معرفت به وساطت آثار خلقت و مفاهیم عقلی صورت گرفته، نه شهود و اشراق قلبی. بلکه معرفت اصلی کامل‌تر و صحیح‌تر همان معرفت شهودی که به حسب ظرفیت بنده، خدا نور معرفت خودش را به قلب بنده‌اش عرضه می‌کند. البته شناخت کنه ذات خدا از نظر امام نه‌تنها مقدور کسی نیست، که محال است.