اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمدباقر( ع) (8) *

این مقاله شرحی است بر کلام امام محمدباقر(ع) به جابربن یزید جعفی، در باب اوصاف شیعیان واقعی. بهره‌گیری از راهنمایی عقل در سرکشی هوا و هوس، یکی از اوصاف شایسته شیعیان است. براساس مبانی مسلم دینی، انسان دشمن درونی دارد. دو دسته تمایلات و گرایش‌ها در انسان وجود دارد که یکی میل به صعود و کمال دارد و دیگری، میل به نزول و سقوط. گرایش نوع دوم، مشترک میان انسان و همه حیوانات است و به مجموع آن «تمایلات نفس» گفته می‌شود. در مقابل، به تمایلاتی که میل به تعالی و تقرب به خدا و کمال دارند، عقل گویند. این هر دو، همواره در حال مبارزه هستند. باید در میدان مبارزه مراقب بود نفس غافلگیر و مغلوبمان نکند. برای جلوگیری از پیروی از هوای نفس، پیروی از عقل ضروری است. لازم است به احکام عقل بیندیشیم، آنها را بیاموزیم و آمادگی لازم را برای مقابله با تمایلات نفس کسب کنیم. زمانی که عقل نتواند به‌تنهایی قضاوت کند، باید افزون بر بهره‌گیری از آن، به احکام شرع نیز مراجعه نمود. امام باقر می‌فرمایند: برای به‌کارگیری علم، عملت را خالص کن. پایبندی به دین و عقل و شرع و احکام شریعت، راه برون‌رفت از پیروی از هوای نفس است.