امام علت اربعه عالم نقد و بررسی نظریه‌ شیخیه در مورد جایگاه امامت

فرقه‌ شیخیه، در مسئله‌ جایگاه امامت، همان‌گونه که از ظاهر بسیاری از عباراتشان برمی‌آید، ائمه‌ اطهار علیها اسلام را علل اربعه‌ کائنات؛ یعنی علت فاعلی، مادی، صوری و غایی جهان هستی معرفی کرده‌اند و بر همین مبنا معتقدند اهل‌بیت علیها اسلام کمک کار خدا در امر خلقتند. هدف این پژوهش آن است که آیا این نگاه، یعنی علل اربعه دانستن وجود ائمه علیها اسلام، با آیات قرآن کریم و یا رهنمودهای خود ائمه اطهار علیها اسلام سازگاری دارد؟ آیا با مفاهیم عقلی و فلسفی در تناقض نیست؟ اساساً چه جایگاهی را برای امامان معصوم علیها اسلام در عالم هستی باید قائل شد؟ این مقاله به روش توصیفی اسنادی برای رسیدن به پاسخ‌های مذکور، ابتدا با استناد به منابع شیخیه و انعکاس دیدگاه آنها، درصدد تبیین مفهوم علل اربعه از قول شیخیه و در نهایت ابطال این باور بوده و سپس بر اساس ادله‌ نقلی و عقلی، به دنبال اثبات جایگاهی غیرمستقل و ماذونه از سوی علت‌العلل برای علل اربعه می‌باشد.