تقریر بنیان‌گرایی معرفتی با استفاده از مبانی حکمت متعالیه

در فلسفه و معرفت‌شناسی اسلامی، علم حضوری پایه و اساس همه‌ معرفت‌هاست. در یک تقسیم‌بندی کلی، علم به حضوری و حصولی تقسیم می‌شود. به سبب یکی بودن وجود علمی و عینی معلوم در علم حضوری، خطا در آن راه ندارد. علم حصولی نیز با اینکه وجود علمی و عینی در آن یکی نیست، اما می‌توان نشان داد بخش عمده‌ای از علوم حصولی بازگشت به علم حضوری دارند. بازگشت علوم نظری به بدیهی، و بازگشت همه‌ تصورات و تصدیقاتِ بدیهی به علم حضوری باعث می‌شود علم حضوری را خاستگاه همه‌ دانش‌ها بدانیم. کلی بودن علوم حصولی با شخصی بودن خاستگاه آنها (علم حضوری) سازگار است؛ زیرا حکایتگری از مصادیق متعدد، ذاتی علم بوده و از مرتبه‌ بالای کمال علم ناشی می‌شود. علاوه بر آن، درستیِ کلی بودن حکایتگریِ علم حصولی به صورت حضوری قابل درک است. به‌این‌ترتیب، کاخ معرفت جزمی در اندیشه‌ فلاسفه و معرفت‌شناسان اسلامی ساخته می‌شود. این شیوه از بازسازی کاخ معرفت، بنیان‌گرایی معرفت‌شناختی نامیده می‌شود که پایه‌ اصلی آن در حکمت متعالیه، علم حضوری است.