تحلیل مفهومی روایات تاویلی در پرتو اندیشه‌های علامه طباطبائی و آیت‌الله معرفت

روایات تاویلی، حجم قابل‌توجهی از روایات تفسیری امامیه را به‌ خود اختصاص داده است. این روایات به ‌سبب دشواری‌های مفهومی و ارتباط پیچیده‌ای که با ظاهر آیات دارند، در گذشته کمتر مورد تحلیل فراگیر نظری قرار گرفته‌اند. اما در دوران معاصر شاهد تلاش‌هایی در این ارتباط از سوی علامه طباطبائی با طرح نظریۀ جری، و آیت‌الله معرفت با ارائه نظریۀ بطن هستیم. جواز توسعۀ مصداقی یا امکان تطبیق مفاهیم آیات بر مصادیق پوشیده و پسینی، خمیرمایة نظریة علامه است؛ و برابری بطن با مفاهیم کلی و مجرد از خصوصیاتِ غیردخیل در هدف و مقصود آیات، بن‌مایۀ نظریة آیت‌الله معرفت است. بااین‌همه، نمی‌توان برخی انواع روایات تاویلی را با این دیدگاه‌ها تحلیل و توجیه کرد، بلکه گره‌گشایی از آ‌نها، نیازمند ارائة نظریه‌های جدیدی در حوزة روش‌شناسی تفسیر اهل‌بیت‰ است.