مسائل اساسی امامت‌پژوهی در آثار شیخ مفید

این مقاله، به بررسی مسائل اساسی امامت، از دیدگاه شیخ مفید می‌پردازد، تا روشن سازد که متکلم امامیه و متقدم نامداری مانند شیخ مفید، با روش عقل‌گرایانه خود چه تصویری از امام ارائه می‌دهد و ضرورت وجود و شاخصه‌های امامت را چگونه تبیین می‌کند. به روش توصیفی تحلیلی به دست آمد که ایشان، در بیشتر مسائل امامت هماهنگ با سایر متکلمان امامیه سخن می‌گوید، اما در دو مسئله چالش‌‌برانگیز عصمت و علم امام، تفاوت‌ها بروز می‌یابد. مطابق رویکرد عقل‌گرایانه شیخ مفید، ضرورت وجود امام برخاسته از لطف و تفضل خداوند است، نه عدالت او. عصمت تام امام، مربوط به دوران امامتش است و پیش از آن، صدور گناه سهوی از او، که موجب نفرت و بی‌اعتباری‌اش نشود، جایز است. آگاهی به غیب و امور غیرمرتبط با دین برای امام، ضرورت عقلی ندارد. در همه‌ این مسائل، ادله نقلی گاه موید و گاه منافی نگاه عقلی است. روش شیخ مفید در موارد تنافی و تعارض بسته به اعتبار روایت، جمع یا طرد است.