مستشرقان و جریان‌شناسی روحانیت در پیروزی انقلاب اسلامی

انقلاب اسلامی ایران، که مهم‌ترین جنبش اسلامی معاصر و مظهر اسلام‌گرایی در عصر حاضر به‌شمار می‌آید، در کمتر از سه‌ دهه پس از پیروزی، از جنبه‌های گوناگون و به وسیله‌ جریان‌ها و افراد گوناگون ارزیابی شده و موضوع تحقیق قرار گرفته است. از مهم‌ترین و گسترده‌ترین مباحث در این حوزه، تحقیقات شرق‌شناسان و نویسندگان غربی است که به‌ویژه در سال‌های اخیر، به شکل نامحسوس و ظریفی به نقش علما و روحانیت در شکل‌دهی انقلاب پرداخته‌اند. این تحقیق درصدد تبیین و بررسی دیدگاه مستشرقان در زمینه‌ جریان‌شناسی روحانیت و نقش آنان در پیروزی انقلاب اسلامی است. این پژوهش، که به صورت توصیفی تحلیلی صورت گرفته، بر آن است تا نشان دهد که عمده تحلیل‌های مستشرقان متاثر از مقایسه با ارباب کلیسا، اولاً مبتنی بر پیش‌فرض‌های شرق‌شناسانه و نگاه سکولار است. ازاین‌رو، دیدگاه یادشده با مبانی اسلامی سازگاری ندارد. ثانیاً، مستندات تاریخی نشان می‌دهد که اقدامات و موضع‌گیری‌های علما و مراجع در قبال حکومت پهلوی، برخلاف دیدگاه مستشرقان است.