ماهیت سیاسی جریان‌های تکفیریِ سوریه

آغاز اعتراض‌های سیاسی سال 2011 در سوریه، فرصت مناسبی برای ورود بازیگران سیاسی گوناگون به عرصه تحولات این کشور مهیا کرد. گروه‌های تکفیری هم با ورود به میدان سیاست سوریه، مسیر تحولات را به سمت مبارزه‌هایِ مسلحانه و خشونت‌آمیز سوق دادند و به یکی از مهم‌ترین بازیگران سیاسی تبدیل شدند. با توجه به کنش‌های سیاسی خشونت‌آمیز، گستره قدرت و فعالیت این گروه‌ها و هم‌چنین شناخت ماهیت این گروه‌ها به پرسشی مهم و ضروری تبدیل شده است. این مقاله که با روش کتابخانه‌ای و اسنادی و رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و با ابتنا بر نظریه شکاف‌های اجتماعی ـ سیاسی و نظریه سطح تحلیل چندلایه‌ای کردل و ولف نگاشته شده، بر این فرضیه استوار است که جریان تکفیری سوریه ماهیتی چندوجهی دارد. از یک‌سو دارای خصیصه‌ای فرقه‌ای است که برآمده از شکاف‌های تاریخی مذهب ـ پایه و مناسبات قدرت بین اقلیت و اکثریت مذهبی است، و از دیگر سو شخصیت و سازمان چندملیتی برون‌زای این جریان، با نفی بنیان‌های اجتماعی صرفاً داخلی، ماهیت ابزاری آن را با مداخله عناصر ژیوپلیتیک و نقش‌آفرینی بازیگران منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای برجسته می‌کند.