جایگاه نقوش برجسته صخره‌ای عهد قاجار در بازیابی هویت ملی ایران

نقوش برجسته صخره‌ای یکی از مهم‌ترین یافته‌های مستند در مطالعات تاریخی و باستان‌شناختی به شمار می‌آیند. ضرورت مطالعه این مدرک باستان‌شناختی، بیشتر به دلیل برخورداری این نقوش از اطلاعات ارزشمند سیاسی، اجتماعی و فرهنگی یک دوره تاریخی است که در قالب نقوش و کتیبه‌ها برجای مانده‌اند.نوشتار حاضر می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که عوامل تاثیرگذار بر ایجاد نقوش برجسته و پیامدهای این اقدام شاهانه چه بوده است؟ رویکرد تحقیق، مطالعه تطبیقی و تاریخی است و در چارچوب نظری بر هوّیت فرهنگی ایرانی تاکید شده است و آن را مقوله‌ای تاریخی دانسته است. هم‌چنین در گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه‌ای بهره گرفته شده است.نتایج این تحقیق نشان می‌دهد شاهان قاجار با هدف یکپارچگی سیاسی ایران و بقای سلطنت خاندانشان و نیز تجدیدحیات هویت ایرانی، به ایجاد نقوش برجسته در مناطق شمالی، جنوبی و غربی ایران اقدام نمودند. بررسی نقوش برجسته ساسانی و قاجاری نشان می‌دهد که تشابهات موجود بیشتر به مفهوم اقتدارگرایی سیاسی محدود گردیده است. مهم‌ترین وجه افتراق این نقوش، بی‌توجهی به موضوعات مذهبی و مشروعیت دینی است که شاه را فارغ از حمایت نیروهای دینی و به شکلی مستبدانه به نمایش می‌گذارد.