از جامعه شناسی تاریخی ایران تا نظریه سیاستی پیشرفت (توسعه)؛نقش پارادایم ماهیت گرا در ترسیم الگوی اسلامی - ایرانی هویت ملی

‏«جامعه‌شناسی تاریخی هویت و تمدن‌پژوهی» از حوزه‌های مهم مطالعات ‏‏«هویت»، «تاریخ» و «تمدن» است که در ترتیبی منظم، از ذهنیت تا عینیت، ‏خودآگاهی جمعی را سامان می‌دهد و موضوع اصلی این مقاله نیز در این حوزه ‏قرار می‌گیرد. هویت تاریخی و تمدنی ایران، از پیش از اسلام تا دوره معاصر، ‏همواره از منظرهای مختلف موضوع مطالعه اندیشمندان اجتماعی داخلی و ‏ایران‌شناسان غربی بوده است. در این مقاله پس از معرفی سه رویکرد کلی به ‏هویت تاریخی و تمدنی ایران یعنی رویکرد انحطاط‌گرا، رویکرد چندپاره‌‌انگار و ‏رویکرد ماهیت‌گرا و ثمره نگاه هر یک درخصوص آینده و الگوی پیشرفت در ‏ایران، الزامات ماخوذ از هویت تاریخی و تمدنی ایران برای الگوی نظری پیشرفت ‏براساس رویکرد ماهیت‌گرا در هفت مولفه ماهیتی شامل: «روح معنویت، تعبد، ‏توحید»، «اسلام اصیل»، «ولایت‌مداری»، «سرزمین و موطن»، «زبان و خط ‏پارسی»، «تمدن تاریخی» و «رسالت تاریخی و موعودگرایی» (مبتنی بر سند ‏مولفه‌های هویت ملی ایران، مصوب21/12/86 شورای فرهنگ عمومی کشور ) ‏تشریح و واکاوی خواهد شد.‏مساله اصلی در این مقاله بررسی «انواع رویکرد‌ها به هویت تاریخی ایران و ‏نگاه‌هایی است که به الگوی کلی پیشرفت و تغییرات تمدنی در این سرزمین ‏می‌توان داشت» و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و اسنادی می‌باشد به ‏لحاظ روش تحلیل و داوری، از جامعه‌شناسی تاریخی مبتنی بر چارچوب ‏مفهومی معرفی شده تبعیت می‌کند