تاملی نظری درباره نسبت آموزش عالی و همبستگی اجتماعی؛ مرور ‏اجمالی تجربه مالزی

با الهام از ایده «یادگیری دایمی»، آموزش به طور عام و آموزش عالی به طور خاص ‏به شیوه‏های گوناگون بر فرایندها و الگوهای تعامل یا تقابل تاثیری اساسی دارند. ‏همبستگی اجتماعی یکی از بارزترین فرایندهای تعاملی آموزش پایه تلقی می‏شود که ‏محصول نقش‏آفرینی مستقیم و غیرمستقیم تمامی کارگزاران، روندها و ساختارهای ‏اجتماعی و تاریخی به‏ویژه نهادهای آموزش عالی است. این نوشته با هدف فهم رابطه ‏آموزش عالی و همبستگی اجتماعی و کاربست احتمالی نتایج آن در برنامه‏ریزی ‏آموزش عالی ایران و با محوریت این پرسش اصلی که نهاد آموزش عالی چگونه ‏می‏تواند در تولید و ارتقای همبستگی اجتماعی سهم ایفا کند به نگارش درآمده است.‏داده‏های این نوشته در بخش نخست با روش کتابخانه‏ای و در بخش مطالعه ‏موردی با تلفیقی از روش مشاهده و کتابخانه‏ای و با الهام از چارچوب نظری اولنا و ‏هینمن نگاشته شده است. طبق اصول چارچوب یاد شده نظام آموزش عالی از راه ‏محتوای برنامه درسی، تولید و بازتولید فرهنگ و اخلاق دانشگاهی، ایجاد شبکه‏های ‏پایدار، پایه‏گذاری سنت‏های ثبات‏بخش، تولید اجماع درباره قراردادهای اجتماعی و ‏آفرینش سرمایه اجتماعی باعث شکل‏گیری و تقویت همبستگی اجتماعی می‏شود. در ‏جامعه مالزی نیز که زندگی اجتماعی در طول خطوط و تمایزات قومی جریان دارد، ‏نظام آموزش عالی یکی از سازوکارهایی ساختاری است که برای پل زدن بین ‏شکاف‏ها و تقلیل خطوط همبستگی‏زدای قومی به خدمت گرفته شده است. با الهام از ‏این تجربه و آموزه‏های نظریه‏های فوق می‏توان با نگاهی آسیب‏شناسانه به نظام ‏آموزش عالی ایران کنونی نگریست و برای نیل به همبستگی اجتماعی افزون‏تر، ‏بازنگری در شیوه جذب بومی‏گزینی و سرفصل‏های دروس عمومی را یادآور شد.‏