نقش نمادهای آیینی و دینی در نشانه‌های بصری گرافیک معاصر ایران

اعتقادات مذهبی در حافظه جمعی جامعه، از گذشته در قالب نماد محفوظ مانده و در آثار هنری نمود بصری یافته است. در این مقاله با بررسی ادیان و اعتقادات ایرانی میتراییسم و زرتشتی در بستر تاریخی گذار به دوران اسلامی و با شناخت آموزه‌ها و تعالیم و آثار شکل گرفته تحت عنوان هنر این ادیان، ارتباطات درونی میان نمادهای نظری، بصری و زیبایی‌شناسی آنها و نمادهای اصلی موجود در آثار ایرانی بررسی شده است. از این‌رو نویسندگان مقاله با روش تحلیل و مقایسه اسناد هنر ایران به بررسی مبانی نظری و اعتقادات جاری در ادیان مورد بحث پرداخته‌اند و پس از استخراج نشانه‌های نظری پشتیبانی کننده نمادها، مولفه‌های قابل تصویرگری در آنها را مطرح کرده‌اند. با بررسی ساختار تاریخی ـ فرهنگی، لایه‌های معنایی مستتر بنیان اعتقادی محکمی، در پس هر یک از نشانه‌های موجود یافته شده که مبین نقش سازنده ادیان ایرانی در نشانه‌های بصری گرافیک معاصرمان است.مقاله حاضر کوششی برای بازخوانی هویت ایرانی با تکیه بر نقش سازنده نشانه‌ها و نمادهای به جای مانده از ادیان و آیین‌های ایرانی است، به طوری‌ که رهاورد کاربرد این نشانه‌ها در آثار گرافیک هنری که خود نقش رسانه در جامعه را ایفا می‌کند، حفظ و تقویت همبستگی و انسجام فرهنگ ملی ایرانیان است.جهت بررسی هویت اجزای سازنده گرافیک ایران، یک جامعه نمونه از آثار هنرمندان نسل‌های مختلف گرافیک ایران متشکل از: استاد قباد شیوا، استاد فرشید مثقالی، فرزاد ادیبی، رضا عابدینی و ایمان راد انتخاب شده است. در ادامه نمادهای برگرفته از هنر ایرانی که طی مطالعه در بخش بررسی ادیان استخراج شده در آثار افراد جامعه نمونه مورد سنجش آماری قرار گرفته و نتایج به دست آمده در جدول شماره 1 ارایه شده است.