شناسایی عوامل موثر بر حفظ و تحکیم خانواده اسلامی ایرانی

مطالعه حاضر با هدف «شناسایی عوامل موثر بر حفظ و تحکیم نهاد خانواده» و پاسخ به این سوال که اساساً چه عواملی در حفظ و تحکیم خانواده اسلامی ایرانی موثر است و با کاربست روش پژوهش اکتشافی «داده‌بنیاد» مبتنی‌بر ابزار «مصاحبه نیمه‌ساختاریافته» به انجام رسیده است. برای انتخاب نمونه در تحقیق حاضر، ابتدا با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند، کارشناسانی که به نظر محقق در زمینه پژوهش متخصص هستند، شناسایی شدند و مورد مصاحبه و نظرخواهی قرار گرفتند؛ سپس با استفاده از روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی، از آن‌ها خواسته شد تا افراد دیگر را که با موضوع تحقیق آشنایی دارند معرفی نمایند؛ به‌همین‌ترتیب، واحدهای دیگر نمونه شناسایی و انتخاب شدند. درمجموع، حجم نمونه پژوهش که اشباع نظری و نیز کفایت نظری را درپی داشته‌اند بیست نفر بودند. یافته‌های این مطالعه مبین اثرگذاری عواملی «علّی»، «زمینه‌ای» و «مداخله‌گر» در این خصوص بوده است که دربرگیرنده عواملی با ابعاد فرهنگی، روان‌شناختی و رفتاری و نیز عوامل درون و برون خانوادگیِ محیطی با ماهیت اجتماعی و اقتصادی هستند؛ به‌طوری‌که عوامل «فرهنگی»، «رفتاری» و «روان‌شناختی» (مشتمل بر دگرگونی در نگرش به خانواده و امر ازدواج، دگرگونی در هنجارهای تشکیل خانواده، فضایل اخلاقی زوجین، ماهیت و کیفیت ارتباط میان زوجین) در زمره عوامل علّی؛ عوامل درون‌نهادی همچون «وظایف زن و مرد در نهاد خانواده» و «نقاط اشتراک میان زوجین» (مشتمل بر وظایف مشترک زن و شوهر نسبت‌به یکدیگر، وظایف مرد در قبال همسر، وظایف زن در قبال همسر، همسان‌گزینی زوجین وغیره) در زمره عوامل زمینه‌ای و در آخر، عواملی با ماهیت برون‌نهادی همچون «تنوع و تضاد عوامل جامعه‌پذیری» و «عوامل اقتصادی» (مشتمل بر تحولات فرهنگی، رسانه‌ای شدن جامعه و وضعیت اقتصادی خانواده) در زمره عوامل مداخله‌گر موثر بر حفظ و تحکیم خانواده اسلامی ایرانی مورد شناسایی قرار گرفتند که لازم است در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی مرتبط به نهاد خانواده لحاظ گردند.

identifying the factors affecting the preservation and consolidation of the islamic-iranian family

the purpose of this study is to &identify the factors affecting the preservation and consolidation of the family institution& and to answer the question, what factors are basically effective in the preservation and consolidation of the islamic-iranian family? it has been done by using the exploratory research method of &foundation data& based on the &semi-structured interview& tool. two strategies were used to select the sample in this research; in this way, first by using the purposeful sampling method, those experts who, according to the researcher, are experts in the field of research, were identified and interviewed and asked for opinions; then, using the snowball sampling method, these people were asked to introduce other people who are familiar with the research topic; in the same way, other sample units were identified and selected. in total, there were 20 people in the sample size of the research, which had theoretical saturation and theoretical adequacy. the findings of this study have shown the effectiveness of &causal&, &contextual& and &intervening& factors in this regard, which include factors with cultural, psychological and behavioral dimensions, as well as factors within and outside the family environment of a social and economic nature; so that &cultural&, &behavioral& and &psychological& factors (including: change in the attitude towards family and marriage, change in the norms of family formation, moral virtues of couples, nature and quality of communication between couples) among the causal factors; internal factors such as &man and woman’s duties in the family& and &common points between couples& (including: common duties of husband and wife towards each other, man’s duties towards his wife, woman’s duties towards his wife, matching of couples, etc.) among contextual factors and finally factors of an extra-institutional nature such as &diversity and conflict of socialization factors& and &economic factors& (including: deep cultural changes, mediaization of society and the economic status of the family) among the intervening factors effective in maintaining and consolidation of the islamic-iranian family has been identified and it is necessary to include them in the cultural policies related to the institution of the family.