تحلیل انتقادی گفتمان چپ نو در برخورد با مسئله هویت ایرانی

چپ نو ایرانی از دهه 70 شمسی به این‌سو، با ترجمه آثاری از اندیشمندان مکتب فرانکفورت و دیگر نحله‌های نئومارکسیستی غربی،‌ جایگاه خود را در فضای روشنفکری ایران، به‌ویژه در حوزه مطالعات فرهنگی کشور تثبیت کرد. از آن پس، یکی از مهم‌ترین چالش‌های چپ نو در بررسی تاریخ و فرهنگ ایران، مسئله هویت ایرانی بوده است. مقاله حاضر سعی دارد به‌صورت کیفی و با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، سویه‌های ایدئولوژیک و کارکردهای اجتماعی گفتمان چپ نو در برخورد با مسئله هویت ایرانی را واکاوی نماید. به پیروی از روش پژوهش، نقد گفتمان چپ نو در سه سطح متن، تفسیر و زمینه ارائه می‌شود. پرسش اصلی تحقیق آن است که هویت ایرانی در گفتمان چپ نو چگونه بازنمایی شده است؟ فرضیه مطرح‌شده در پاسخ به این سوال این است که علی‌رغم تکاپوی شبه‌علمی چپ نو در تحلیل نظری هویت ایرانی، این تحلیل برآمده از یک ایدئولوژی سیاسی غیرمنسجم با ماهیتی وارداتی و غیربومی است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که چپ نو، عناصر هویت ایرانی را نه در بستر تاریخ و فرهنگ ایران، بلکه در پیروی ترجمه‌ای و تقلیدی از اجداد فکری خود، با برچسب‌هایی مانند فاشیسم، شووینیسم و نژادپرستی بازنمایی می‌کند تا برای پیشبرد ایدئولوژی خود در سطح جهانی، از چپ نو غربی و در سطح ملی، از نیروهای متخاصم با هویت ایرانی یارگیری کند. بااین‌حال، مجموعه نامتناهی از تضادها و تعارض‌های تئوریک، کلیت گفتمان را با بحران درون‌گفتمانی مواجه و در زمینه اجتماعی بی‌اثر ساخته است.

critical analysis of the new left discourse in dealing with the issue of iranian identity

the iranian new left, which emerged in the 1990s, has been influenced by the works of frankfurt school thinkers and other western neo-marxist thinking. one of the most prominent challenges for the new left in studying iranian history and culture has been the issue of iranian identity. this article critically analyzes the iranian new left discourse on iranian identity using fairclough’s critical discourse analysis method. the analysis reveals that by ignoring the context of iranian history and culture, the new left portrays elements of iranian identity in a translational and imitative way, often using labels such as fascism, chauvinism, and racism to promote their ideology at the global level from the western new left and at the national level, to recruit hostile forces toward iranian identity. however, the infinite set of contradictions and theoretical conflicts has made the entire discourse face a crisis, making it ineffective in the social context.