بازنمایی وجوه هویتی در معماری هشتی مدرسه خان شیراز

مدرسه خان از منظر ویژگی معماری و مضامین، از بناهای شاخص دوره صفویه شیراز است؛ اما باوجود ویژگی‌های تزئینی خاصِ هشتی ورودی مدرسه، تاکنون خوانش مولفه‌های هویتی موجود در آن انجام نشده است و این درحالی است که ارتباط مفهومی بین کالبد و مضمون کتیبه‌ها و نقوش موجود در فضای هشتی وجود دارد؛ لذا این پژوهش بر آن است با روش توصیفی تحلیلی، به بررسی مفاهیم نهفته در هشتی ورودی این بنای تاریخی بپردازد. در این پژوهش، براساس بررسی‌های میدانی، به مستندسازی و خوانش متون و مضمون کتیبه‌های مدرسه برای یافتن ارتباط‌های تطبیقی پرداخته شده است. نتایج نشان می‌دهد که طراحی اضلاع ورودی و بدنه‌های مدرسه و نگارش آیات بر دیوارها و پوشش گنبدی آن می‌تواند وجود ارتباط میان ابعاد و مولفه‌های معماری مدرسه خان شیراز در ‌رابطه ‌با وجوه هویتی آن و همچنین، آرا و دیدگاه‌های فلسفی ملاصدرا را بیان نماید. مضامین شیعی، اسلامی و عرفانی در نگارش و جانمایی نقوش نمادین و کتیبه‌ها از دیگر مصادیق هویتی دینی بناست. پرتکرارترین مضامین در کتیبه‌های موردمطالعه عبارت‌اند از: مضامین دینی، نمادهای حیوانی و گیاهی، مضامین عرفانی و ذکر نام کتیبه‌نگار که به مذهب تشیع و هویت ملی در دوره صفوی اشاره دارد. پرداختن به موضوعات اخلاق، مذهب، هنر و علم از دیگر مولفه‌های هویتی موجود در بنا منطبق با دوره صفویه است. برخی از این نقوش و مفاهیم موجود در هشتی نیز متاثر از بناهای دوره صفویه اصفهان بوده است.

representation of identity aspects in the architecture of the vestibule of khan school shiraz

khan school is one of the prominent buildings of the safavid era of shiraz from the perspective of its architectural features and themes. meanwhile, the vestibule of the entrance of the school has special decorative features, but until now the reading of the identity components in it has not been done and this is despite the fact that there is a conceptual connection between the body and the theme of the inscriptions and motifs in the space of the vestibule. the research aims to investigate the concepts hidden in the entrance vestibule of this historical building with a descriptive-analytical method, based on field investigations, the documentation and reading of the texts and the contents of the inscriptions of the school have been done to find comparative relationships. the results of the research show that the design of the entrance sides and the bodies of the school and the writing of verses on the walls and its dome cover can express the existence of a relationship between the architectural dimensions and components of khan shiraz school in relation to its identity aspects, as well as the opinions and philosophical views of mulla sadra. to do shiite, islamic and mystical themes in the writing and placement of symbolic motifs and inscriptions are other examples of religious identity. the most frequent themes in the studied inscriptions are: religious themes, animal and plant symbols, mystical themes and mention of the name of the inscription writer, which refers to the shiite religion and national identity in the safavid era. dealing with the issues of ethics, religion, art and science are among the other identity components in the building corresponding to the safavid period. some of these motifs and concepts in the vestibule were also influenced by the buildings of the safavid era of isfahan.