شکاف‌های اجتماعی درون‌قومی و پیامدهای سیاسی آن در ایران؛ مطالعه موردی کُردها

مسئله کُردها یکی از مسائل قومی در ایران معاصر بوده است. در عمده پژوهش‌هایی که در ارتباط با کُردها انجام شده است، بیشتر به چگونگی ارتباط کردها با دولت و کمتر به زیست اجتماعی - سیاسی درونی آن‌ها پرداخته شده است. به‌عبارتی، مفروض اصلی بیشتر پژوهش‌های مرتبط با کُردها بر همگون بودن جماعت کُردی تاکید دارد. درحالی‌که از دیدگاه این نوشتار، کُردها مانند بسیاری از جماعت‌های دیگر، گروهی همگن نیستند. به‌عبارتی، پویایی تحولات اجتماعی کُردها مبتنی‌بر دو تمایز سنت - مدرنتیه و هم‌گرایی - واگرایی منجربه پدیدارشدن شکاف‌های اجتماعی در میان آن‌ها شده است؛ بنابراین، در همین راستا، تلاش شده است با رهیافت جامعه‌شناسی تاریخی و بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای و تکنیک مصاحبه، به بررسی مهم‌ترین شکاف‌های اجتماعی و پیامدهای سیاسی آن در میان کُردها پرداخته شود. نتایج این پژوهش نشان داد که مجموعه‌ای از شکاف‌های ساخت اجتماعی سنتی و مدرن مانند شکاف‌های قبیله‌ای، مذهبی، زبانی، نسلی و جنسیتی در کنار برخی شکاف‌های سیاسی مانند منازعات ایدئولوژیک، رقابت نخبگان سیاسی و کشمکش‌های حزبی و درون‌حزبی در میان کُردها سبب شده است که هویت سیاسی کُردها یک هویت سیاسی متکثر باشد و هیچ جریان سیاسی در میان کُردها نتواند هژمونیک شود.

intra-ethnic social cleavages and its political consequences in iran: a case study of the kurds

the issue of the kurds has been one of the most challenging ethnic issues in contemporary iran. most of researches that have been done in connection with the kurds, have focused on how this ethnic relate to the sovereignty, and less has been done on the internal socio-political life of the kurds. in other words,the main assumption of most of the researches related to the kurds emphasizes the homogeneity of the kurdish community, while from the point of view of this article, the kurds are not a homogenous group like many other communities. the dynamics of kurds’ social transformation, which are based on the two distinctions of tradition-modernity and convergence-divergence, have led to the emergence of social cleavages among them. therefore, in this regard, we have tried to examine the most important social cleavages and their political consequences among the kurds with using the historical sociological approach, and the library studies and interview techniques. the results of this research showed a set of traditional and modern social construction cleavages such as tribal, religious, linguistic, generational, and gender cleavages along with some political cleavages such as ideological conflicts, political elites’ competitions, and conflicts. party and intra-party differences among the kurds have caused the political identity of the kurds to be a plural political identity and no political movement among the kurds can ever become hegemonic.